Gertie Verreck

Kennis uit de neurowetenschap gebruiken om leren, veranderen en ontwikkelen leuker en effectiever te maken. Het is de rode draad in het werk van Gertie Verreck (53). Gertie is directeur van het BCL Instituut voor breinleren en breinleiderschap en medeauteur van het boek ‘Van Brokkelbrein naar focus’. Tijdens HR in Motion geeft ze HR-managers en leidinggevenden inzicht in het ‘boosten’ van het brein en in de functie van stress als motor voor succes. In dit interview geeft ze alvast wat tips, want: “als we weten hoe het brein werkt, helpt het ons beter te leren en te ontwikkelen en kunnen we er ons voordeel mee doen”.

‘Alles wat je aandacht geeft, groeit in je brein. Dat is mooi, maar helaas werkt het ook zo met overprikkeling.”

Naast HR in Motion spreekt Gertie ook op de Masterclass Werken met verschillende generaties van Rendement Academy. Hier neemt Gertie de deelnemers mee op een ‘neurale tijdreis’. “Ik licht het brein in de verschillende fases toe. Wat zijn de kansen en ontwikkelingen? Het brein is ontzettend plastisch, aanpasbaar. Het ontwikkelt door ons hele leven en past zich fantastisch aan bij wat we nodig hebben. Ongeveer rond je 25ste zijn je hersenen biologisch volgroeid. De plasticiteit om nieuwe dingen te leren neemt dan ook weer wat af. Je herkent bijvoorbeeld wel dat het op je 50ste uitdagender kan zijn om snel op een naam te komen. Er is dus sprake van verval, maar het is niet alleen maar kommer en kwel. Op andere gebieden wordt het brein juist sterker. We worden wijzer als we ouder worden. Ook relativeren en emotieregulatie worden sterker. Dat heeft te maken met het feit dat we als we ouder worden meer strategieën hebben geleerd die ons helpen kalmer naar zaken te kijken; we kunnen buigen op eerdere ervaringen. Dat betekent ook dat bij het oplossen van interpersoonlijke problemen het ouder wordende brein je juist helpt en ondersteunt.”

“Zie het brein als een spier. Die kun je trainen, maar ook overbelasten.’

Meer compassie voor jongeren
Sinds ook generatie Z, geboren tussen 2000 en 2015, de arbeidsmarkt begint te betreden, hebben we te maken met vijf generaties op de werkvloer. De oudere generaties mogen dan wel meer kunnen relativeren en meer levenservaring hebben, maar hoe zit het met het jongere brein? Een groeiend aantal jongeren dreigt onderuit te gaan en een burn-out ligt al vroeg op de loer. Wat is er gebeurd met het brein van de hedendaagse jongeren? Gertie: “Het is een misvatting om te denken dat het jongerenbrein van nu anders is dan bijvoorbeeld in de jaren 90. Evolutionair gezien is het jongerenbrein niet veranderd. Wel is het zo dat de context waarin jongeren leven en werken veel uitdagender is dan in de tijd dat toen ik 20 was. Denk aan alle verleidingen van smartphones, devices, continu op aan staan en de ingewikkelde coronaperiode. Ook het perspectief daarin is echt anders geworden. We zouden dus wel wat meer compassie voor jongeren mogen hebben. De problemen waarmee jongeren kampen, hebben ook te maken met het feit dat ze de gebruiksaanwijzing van hun brein nog niet goed onder de knie hebben. Je denkvermogen, de prefrontale cortex, die voor in je hoofd zit, is nog volop in ontwikkeling en is rond je 25ste pas een beetje uitontwikkeld. Dat betekent dat het emotionele brein van jongeren tot die tijd veel gevoeliger is en nog meer op aan staat. Het is in de uitdagende tijd van nu ook lastiger om effectieve gewoontes aan te leren in de wijze waarop ze met de gebruiksaanwijzing van hun brein omgaan. Dat heeft te maken met de tijdgeest. Ze staan altijd maar aan. Dat betekent dat je brein lastiger rust krijgt.”

“Stress is niet erg voor het brein, het is het gebrek aan hersteltijd dat je (brein) ziek maakt.”

Stress en overprikkeling
Gertie: “Alles wat je aandacht geeft, groeit in je brein. Dat is mooi, maar helaas werkt het ook zo met negatieve dingen zoals overprikkeling. Dat zie je bij stress. We hebben allemaal een soort alarmcentrale in ons brein die reageert als iets mis kan gaan. Langdurige stress zorgt ervoor dat die alarmcentrale, de amygdala, overprikkeld raakt en groeit. Dat betekent dat je denkvermogen onder druk kan komen te staan als ook je concentratie, waardoor je je letterlijk minder kan focussen. Zie het brein als een spier. Die kun je trainen, maar ook overbelasten. Wat wij met ons brein regelmatig niet doen, doen topsporters wel. Max Verstappen heeft een paar dagen rust na een race. In het werk doen wij dat niet. Na een intensieve prestatie hollen we al door naar de volgende deadline. Tel daarbij op dat de gemiddelde jongere zijn eigen brein niet alleen op het werk maar ook thuis continu aanzet en niet tot rust komt. Daar zit het probleem. Stress is niet erg voor het brein, het is het gebrek aan hersteltijd dat je (brein) ziek maakt. Je moet ze daarom wel een beetje begeleiden, ook in de organisaties waarin ze werken.”

“Als je weet hoe je je brein optimaal kunt inzetten, kan je het vóór je laten werken, in plaats van tegen je.”

Breinkennis inzetten
Met vijf generaties op de werkvloer kan het nog wel eens botsen, leert de praktijk. Gertie: “Maak daarom breinkennis in de organisatie bekender. Als je weet hoe je je brein optimaal kunt inzetten, kan je het vóór je laten werken, in plaats van tegen je.” Tijdens de masterclass adviseert Gertie leidinggevenden en HR-managers hoe ze de verschillen en kenmerken van het brein in de verschillende leeftijdsfases kunnen inzetten bij het aansturen en begeleiden van medewerkers. “Ik zet graag in op wat de verschillen en overeenkomsten in het brein zijn, maar vooral ook naar hoe je er je voordeel mee kan doen. Als je weet dat het sneller leren bij jongeren past, maar dat emotieregulatie en je bewust zijn van de impact van je gedrag zich nog moet ontwikkelen, kan je dat in de organisatie supermooi benutten. Stel dat je als jonge leidinggevende iets fantastisch hebt bedacht. Hoe ga je dat dan de organisatie inbrengen en zorg je ervoor dat je iedereen meekrijgt? Als je wat ouder bent, heb je een bepaalde wijsheid, waardoor je weet waarop je moet focussen. Zo verbindt je verschillende generaties met elkaar.”

“Als HR-manager of leidinggevende kan je de breinvitaliteit en effectiviteit van mensen in jouw organisatie verbeteren.”

Andere bril
Open blijven staan voor de kansen die het brein in de verschillende leeftijdsfases biedt, begint, volgens Gertie, met het opzetten van een frisse breinbril. “In gesprekken met verschillende generaties zeg ik vaak: kijk eens naar welke bril je naar elkaar opzet. Daar zit best een oordeel in, waardoor je beeld vertroebelt en je de kansen niet meer ziet. Het opzetten van een frisse breinbril zorgt voor ander gedrag. Als je dat doet, haal je het oordeel eruit en zie je ook de voordelen. Alleen al met die mindset kan je veel winnen. Als HR-manager of leidinggevende kan je de breinvitaliteit en effectiviteit van mensen in jouw organisatie verbeteren. Hoe ouder we worden hoe meer het nodig is om zinvol werk te doen, een doel te hebben. We gaan vaak voorbij aan het ontbreken van focus. Zorg er dus voor dat er ruimte is om te kijken wat de zinvolheid van iets is. Die zinvolheid is voor jongeren en ouderen überhaupt belangrijk om nieuwe dingen te blijven leren.”

“Ik zie hier kansen voor optimalisatie.”

Ruimte voor scholing
Cognitieve reserves opbouwen om langer op topniveau te presteren, doe je door jezelf te blijven ontwikkelen. Gertie: “Het brein mag uitgedaagd worden en actief zijn. Het zou mooi zijn als organisaties daarop inzetten, want het past ook goed bij duurzame inzetbaarheid. Maar hoeveel ruimte geef je om iets te leren in een tijd dat bij wijze van spreken een pilot de volgende week al uitgerold moet zijn.? Het klinkt misschien als een open deur, maar ik vind het belangrijk dat veranderingen beklijven. Hoe zorg je er bijvoorbeeld voor dat je het rendement van scholingen ten optimale benut? Hebben we daar in de huidige snelkookpan wel tijd voor? Het heeft ermee te maken hoe wij dingen onthouden. Als je ouder wordt, heb je gewoon meer herhaling nodig, meer oefentijd en meer experimenteren. Hoe bouw je die tijd in om rendement uit scholingen te creëren? Ik zie hier kansen voor optimalisatie.”

“Ik ondertitel wat er vanuit de neurowetenschap gebeurt om leren en werken een beetje handig te maken en te laten renderen”

Gedrag leidinggevende
Gertie Verreck ontwikkelde als HR-adviseur onder andere breinleiderschapsprogramma’s voor Tata Steel. In 2014 ging ze aan de slag bij het BCL Instituut, waarvan ze nu directeur is. Naast workshops en lezingen over breinleren en breinleiderschap, verzorgt ze leiderschapstrajecten en coacht ze MT-leden. Ook is ze medeauteur van de bestseller ‘Van brokkelbrein naar Focus’, een praktijkgids over social media, leren en aandacht. “Ik ondertitel wat er vanuit de neurowetenschap gebeurt om leren en werken een beetje handig te maken en te laten renderen”, vat Gertie haar werk samen. “Die ondertiteling helpt ook in hoe je met de ander omgaat. Kijk bijvoorbeeld naar het systeem van spiegelneuronen: het gedrag dat je laat zien, resoneert in het brein van de ander. Hoe is jouw gedrag als leidinggevende? Wie nodig je bijvoorbeeld uit op het moment dat je als leidinggevende een probleem hebt? Vraag je het dan aan een jongere of aan de oudere die er al lang werkt. Gedrag resoneert in het brein van anderen. Dat geldt ook bij vergaderingen. Wie kijk je aan als er een bepaald onderwerp wordt besproken? Het spiegelneuronensysteem geeft aanknopingspunten om bewuster als leidinggevende je voorbeeldrol te pakken.”

Workshops tijdens HR in Motion
Gertie Verreck is ook aanwezig bij HR in Motion waar ze twee workshops geeft. In de workshop Stress als motor voor succes laat ze zien hoe je stress ook in de rollercoaster waarin we nu leven, kunt gebruiken als kracht, mits je van tijd tot tijd ontspant. De workshop Van brokkelbrein naar focus! sluit aan bij de inzichten uit het gelijknamige boek. Tijdens deze interactieve sessie gaat ze uitgebreid in op de gebruiksaanwijzing van het brein met in het bijzonder aandacht voor focus.